نظر متخصصان
شب ادراری " مشکلی شایع در بین کودکان است و بسیاری از کودکان تا قبل از شش سالگی به این بیماری مبتلا هستند.بر اساس آماری که از یک تحقیق در چهار سال قبل بدست امد از هر هفت کودک ایرانی یک نفر دچار این بیماری بودند و بیش از ۵۰درصد آنها مورد سرزنش خانواده در منزل ، جمع دوستان و فامیل قرار می‌گرفتند.متخصصان می‌گویند: بر خلاف تصور عده‌ای از والدین، شب ادراری یک بیماری تربیتی نیست و همانند سایر بیماریها درمان خاص خود را می‌طلبد."دکترحوریه صداقتیان " کارشناس روان شناسی دراین‌باره می گوید: کنترل شبانه ادرار آخرین قسمت یادگیری دفع ادرار در برخی کودکان است و در عده‌ای از کودکان سیگنالهای دیواره مثانه قدرت کافی برای بیدار کردن آنها برای دفع ادارار، ندارد.وی افزود : ترس ، بیماریهای کلیوی و سرمایی بودن طبع کودکان نیز در این زمینه که قابل درمان است دخیل است.وی بابیان اینکه بر اساس بررسی‌های جدید ۲۵تا ۳۳درصد کودکان ۴تا ۱۰ ساله به بیماری شب ادراری مبتلا هستند، افزود : راه حل این مسئله گذشت "زمان "و "درمان "است اما بسیاری از خانواده‌ها این موضوع را ناشی از بی تربیتی و اشتباه کودک تصور می‌کنند و با توسل به سرزنش در خانه و جمع فامیل موجب وخامت اوضاع می‌شوند همچنین بیش از ۵۰درصد کودکان مبتلا به شب ادراری، از سوی والدینشان سرزنش ، تنبیه و در جمع فامیل و خانواده مورد تمسخر قرار می‌گیرند، در حالیکه کودکان در این شرایط نیازمند برخورد عادی و آرامش از سوی خانواده هستند.خانواده‌ها با ارامش ، می‌توانند علاوه بر اینکه به کودک این اطمینان را بدهند که عمل غیر طبیعی را انجام نداده، موجب شوند که درباره این مسئله بهتر با کودک صحبت شود و با شناخت علل آن درمان آن سریعتر صورت گیرد.
دکتر "زهره بدیعی " متخصص نوزادان و اطفال در این موردمی گوید : اگر چه تمامی علل شب ادراری شناخته نشده است، اما یکی از دلایل مشترک بین مبتلایان این است که مثانه کودک به قدر کافی توسعه نیافته و قادر به نگهداری ادرار در طول شب نیست.وی با اشاره به این که کودک قادر به تشخیص فرمان دقیق پرشدن مثانه خود نیست و نمی‌تواند به موقع از خواب بیدار شود،افزود :در شرایط عادی هورمونی به نام" ضد ادراری" در بدن تولید می‌شود که تولید ادرار را متوقف میکند.همچنین یکی از علل احتمالی شب ادراری، تولید ناکافی این هورمون در کودکان است که نتیجه طبیعی آن ازدیاد ادرار و دفع ناگهانی و غیر ارادی آن خواهد بود.وی اضافه کرد : در صورت تشخیص این مورد به عنوان عامل شب ادراری، باید زمینه‌های روانی و استرس در زندگی کودک ، نظیر کودک آزاری ، ترس ، تولد نوزاد دیگر و اختلافات والدین را بررسی کرد.این متخصص افزود : بیماریهای عفونی دستگاه ادراری مثل عفونتهای کلیه‌و مثانه، دیابت، سرماخوردگی، نقص‌در سیستم ادراری کودک و سابقه خانوادگی شب ادراری، از دیگر عوامل ایجاد این بیماری به شمار می‌رود. شب ادراری یک بیماری است‌و برخی از کودکان به دلیل بیماری دیگر مانند کمبود هورمون ضدادرار، دیابت و کلیوی به این بیماری مبتلایند، بنابر این خانواده‌ها نباید در این زمینه پیش داوری کنند و آنان را مورد عتاب و سرزنش قرار دهند، چون از نظر روحی دچار عوارض جبران ناپذیری می‌شوند.علاوه بر این بعدازشناخت علل بیماری شب ادراری باید به‌درمان آن پرداخت و تغییرات رفتاری نقش مهمی را در درمان این بیماری ایفا میکند.وی به عنوان مثال کاهش مصرف مایعات و مایعات خنک، قبل از خواب را عنوان کرد و افزود: تغییر ساعت خواب ، صحبت کردن با کودک درباره وقایع روزانه که امکان دارد دچار اضطراب شده باشد نیز می‌تواند در درمان شب ادراری موثر باشد.
عوامل افزایش‌دهنده خطر
دیابت ،عفونت مجاری ادراری ، سابقه خانوادگی شب ادراری (اگر یکی از والدین در بچگی چنین مشکلاتی را داشته است، 44% احتمال دارد کودک نیز دچار این مشکل شود. اگر پدر و مادر هر دو در بچگی چنین مشکلی را داشته‌اند، این احتمال 77% است). اولین کودک خانواده)
پیشگیری
هیچ راه مؤثری برای پیشگیری وجود ندارد. به کودک خود محبت کنید و از وی حمایت کنید. به وی نشان دهید که مشکل وی را درک می‌کنید.
روش های درمان
به طور خلاصه درمان با تلفیق روشهای زیر انجام می گیرد:
تشویق کودک به بیان مشکلات خود و اصلاح رابطه کودک و اعضای خانواده.
- از بین بردن جو اضطراب زا برای کودک
- بیدار کردن کودک برای ادرار کردن در شب در فواصل معین و آشنایی کودک با آداب توالت رفتن.
دادن مایعات به مقدار کم، مخصوصا نوشیدنیهایی که در آنها کافیین وجود دارد مثل: چای، قهوه، نوشابه. -
-تهیه و نصب ورقه بالای تخت کودک به این منظور که شبهایی که کودک خشک بود، توسط خودش یک ستاره یا خورشید روی آن علامت زده شود و می توان به منظور تشویق یک جایزه در ازای مثلا ده ستاره به او داد.-
دارو درمانی هم در بهبود این اختلال موثر است، اما به هر حال موفقیت آن همراه با موارد بالا می باشد.
ـ از بین بردن تمامی فاکتورها و مسایل عاطفی و روحی که منجر به اضطراب و مشکلات عصبی در کودک می شود ( در قسمت قبلی به آن اشاره شد)
ـ استفاده ازتشکچه های زنگ دار که در صورت تماس با اولین قطره ادرار زنگ آن بصدا درمی آید و موجب بیداری کودک می شود. استفاده از این دستگاه باعث می شود که ظرف چند هفته یک رفلکس شرطی درکودک ایجاد شود بطوری که حتی پرشدن مثانه نیزمیتواند بتدریج باعث بیدار شدن کودک گردد.
ـ در روز باید مایعات زیادی استفاده گردد و به کودک آموزش داد تاحتی الامکان در طول روز ادرارکردن را به تاخیر اندازد تا حجم مثانه بیشتر شده و در طول شب دیرتر پر گردد، بدیهی است ار غروب آفتاب به بعد لازم است مصرف مایعات و غذاها و میوه های آبدار به حداقل برسد و کودک حتما قبل از خوابیدن ادرار کند.
ـ تشویق طفل هم در انجام این تمرینات و رعایت دقیق درمانهای دارویی و غیر دارویی بسیار مؤثر است . حتی می توان کودک را به ازای هر چند شب که خیس نمی کند تشویق نمود و در صورت عدم خیس کردن برای مدت طولانی برای وی جایزه ای نیز خرید . (این مسئله در مورد کودکانی که در طول روز در لباس خود نم می زنند نیز صادق است )
ـ درمانهای دارویی که از جمله آنها ایمی پیرامین است . ایمی پیرامین دارویی است که در درمان تعدادی از ناراحتی های روحی و افسردگی بکار می رود لذا ممکن است شما از مصرف آن اکراه داشته باشید . اما باید توجه داشته باشید تاثیر این دارو جدا از خاصیت ضد افسردگی آن است و از طریق تاثیر بر اعصاب مثانه عمل میکند. لذا می توانید بدون دغدغه آنرا مصرف نمایید چرا که این دارو عوارضی برای کودک شما ندارد. در 25 تا 40% کودکان بدنبال مصرف این دارو بهبودی حاصل می شود اما از آنجائیکه پس از قطع دارو ممکن است شب ادراری مجددا عود نماید,لازم است این دارو حداقل برای سه ماه مصرف شود و قطع آن نیز تدریجی باشد . از داروهای دیگر می توان از قرص و اسپری بینی دسموپرسین و قرص اکسی بوتینین نام برد که در موارد خاصی می تواند مفید باشد .
ـ درمانهای روانپزشکی که بیشتر در مورد کودکانی بکار می رود که از مسایل روحی و روانی زیادی رنج می برند.
درپایان متذکر می شوم اگر چه شب ادراری سبب ناراحتی خانواده وخود کودک می گردد اما خوشبختانه در اکثر بچه ها بهبود پذیر است و حتی بدون درمان نیز این عارضه ممکن است برطرف گردد. اما از آنجائیکه شب ادراری ممکن است علامت بسیاری از بیماریهای مهم و جدی در کودک باشد , درمانهای توصیه شده برای کودک خود را هیچگاه جهت دیگران تجویز نفرمایید چون برای اثبات وجود و یا عدم وجود این بیماریها , بررسی و معاینه کودکان مبتلا به شب ادراری توسط پزشک حاذق ضروری است
